Η ονομασία του μεγάλου νησιού Εύβοια, παρουσιάζεται στην ιστορία από τα αρχαία χρόνια και τον Όμηρο και αποδείκνυε το εύφορο έδαφος, καθώς και την προηγμένη κτηνοτροφική παραγωγή για τα οποία το νησί ήταν διάσημο. Εύβοια σήμαινε σφριγηλό βόδι, Ευ-βους.
Μάλιστα στους Ωρεούς της Β. Εύβοιας, βρέθηκε ένα ογκώδες έκθεμα ενός ταύρου από μάρμαρο του 5ου αιώνα πχ.

Μυθολογικά υπάρχουν πολλές εκδοχές για την προέλευση του ονόματος Εύβοια, γεγονός που υποδηλώνει και τη σπουδαιότητα του νησιού.

Μερικές απο τις εκδοχές είναι ότι ήταν Θυγατέρα του Αστερίωνα , τροφός της θεάς Ήρας, ή ακόμα και σύζυγος του θεού Ερμή. Έτσι λοιπόν κάποια Εύβοια από τις παραπάνω έδωσε το όνομά της στο ομώνυμο ελληνικό νησί.

Μύθοι λένε ότι ο Δίας παντρεύτηκε την Ήρα στο βουνό Δίρφη της Κ. Εύβοιας, όπως επίσης άλλος μύθος αναφέρει ότι αυτό το συμβάν έγινε στο όρος Όχη της Ν. Εύβοιας και άλλος στην Λίμνη της Β. Εύβοιας.

Επίσης, πολύ γνωστή είναι και η περιοχή κοντά στην Χαλκίδα, η Αυλίδα. Η Αυλίδα βάσει του Ομήρου και του έπους της Τροίας, έμεινε γνωστή στην ιστορία για τη θυσία της Ιφιγένειας και αργότερα για το θεατρικό Έπος ‘‘Ιφιγένεια Εν Αυλίδι’’, το οποίο εώς σήμερα θεωρείται κορυφαίο αρχαίο θεατρικό έργο. Κατά τον Ησίοδο ονομάστηκε αρχικά Αβαντίδα από το όνομα του βασιλιά Άβαντα. Οι Άβαντες ήταν η δεύτερη ελληνική φυλή που εγκαταστάθηκε στο νησί μετά τους Ίωνες. Λεγόταν επίσης και Χαλκοδοντίς από το όνομα του Χαλκόδοντα, ο οποίος ήταν γιoς του βασιλιά Άβαντα.

 Από την αρχαιότητα η Αιδηψός ήταν γνωστή για το ευεργετικό της υπέδαφος και ιδιαίτερα για τις θερμές ιαματικές πηγές της και ήταν γνωστές από την εποχή του Αριστοτέλη 384-332 π.Χ. Η «Ελλοπία» των Ιωνίων στις «Ιστορίες του Ηρόδοτου», η «Αιδηψός» που αναφέρεται στην «Μετεωρολογία» του Αριστοτέλη, στην «Φυσική Ιστορία» του Πλίνιου, η Αιδηψός στην «Γεωγραφία» του Στράβωνα, «στην Αιδηψό της Εύβοιας, “Του Πλούταρχου, της Λειψούς της λαϊκής παράδοσης και του Λύσσου του Αλεξάνδρου Μωραϊτίδη, δεν είναι παρά μια μακρά ιστορική αναφορά στην ίδια πόλη, την Λουτρόπολη της Αιδηψού. Παραμένει άγνωστο πότε και από ποιον χτίστηκε, ωστόσο, είναι βέβαιο ότι το ιαματικό νερό ήταν γνωστό πριν από τον 4ο π.Χ. αιώνα, αφού σύμφωνα με τις περιγραφές του Στράβωνα ονομάστηκε “Θερμά Ηρακλέους”.

Οι μοναδικές θεραπευτικές ιδιότητες των νερών αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τη μυθολογία. Ένας αρχαιοελληνικός μύθος λέει πως η θεά Αθηνά ζήτησε από τον αδερφό της Ήφαιστο να δημιουργήσει τα λουτρά της Αιδηψού, ώστε να ξεκουράζεται εδώ μετά από κάθε άθλο ο αγαπημένος της ήρωας Ηρακλής.

Αναφέρεται ακόμη πως η θεά Ήρα συμβούλεψε τον Δευκαλίωνα και την Πύρρα να λουστούν στα θερμά νερά των πηγών, για να κάνουν πολλά και γερά παιδιά. Μετά από λίγο γέννησαν τον Έλληνα, γενάρχη των Ελληνικών φύλων. Μεγάλη ακμή γνώρισε η λουτρόπολη στα ρωμαϊκά χρόνια (100 π.Χ.-100 μ.Χ.). Ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας δημιούργησε εδώ τις πρώτες θέρμες και διοργάνωνε συμπόσια. Ζήστε και εσείς το δικό σας μύθο χαλάρωσης και αναζωογόνησης.

Μυθολογία – γεωγραφικά στοιχεία

Η περιοχή της Αιδηψού έχει μια ξεχωριστή θέση στη μυθολογία. Η θεά Αθηνά ζήτησε από τον θεό της φωτιάς, Ήφαιστο, να φέρει στην επιφάνεια της γης θερμά ιαματικά ύδατα, ώστε ο προστατευόμενός της, ο μυθικός ήρωας Ηρακλής να έρχεται να ξεκουράζεται μετά από κάθε άθλο. Ο θεός Ήφαιστος ικανοποίησε το αίτημα της αδερφής του. Χτύπησε με το θεϊκό σφυρί του τα έγκατα της γης και αμέσως ξεπήδησαν τα θερμά ιαματικά νερά. Κατά τη μυθολογία, αυτοί που εγκαταστάθηκαν πρώτοι στην Εύβοια και στην αρχαία Αιδηψό ήταν οι Κουρήτες που έφεραν τη λατρεία του Δία. Προς τιμή του έκτισαν ναό, που μέσα σε αυτόν αναθρέψαν τον Δία και έγιναν οι φύλακές του. Μετά τους Κουρήτες ήρθαν οι Αβάντες που κυριάρχησαν στην Εύβοια.

Η Αιδηψός συμμετείχε υπό την Ιστιαία ή το Δίο στην άλωση της Τροίας. Ο γεωγράφος Στράβων (63 π.Χ. – 24 μ.Χ.) χαρακτηρίζει τις πηγές των Λουτρών σαν Ελλοπικές, από τον Έλλοπα, τον γιο του Ίωνα, που κατέλαβε όλη την περιοχή μαζί με την υπόλοιπη Ιστιαία. Ο ίδιος κάνει αναφορά στους σεισμούς της Αιδηψού, αναφέροντας ότι το περισσότερο μέρος των Λιχάδων νήσων και του Κηναίου ακρωτηρίου βυθίστηκε, καθώς και οι θέρμες της Αιδηψού. Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης (384 – 322 π.Χ.), στα Μετεωρολογικά του, σε αναφορά τους στις πηγές των Λουτρών, αναφέρει ότι η θάλασσα σχηματίζει υπόγεια ποτάμια και από αυτή την αιτία δημιουργήθηκαν τα θερμά λουτρά της Αιδηψού.

Η περιοχή από τους παλαιότερους χρόνους ήταν γνωστή για τα χαλκουργεία της και ίσως αυτό δικαιολογεί το ότι ήταν από τις λίγες πόλεις που είχαν δικό τους νόμισμα. Το νόμισμα αυτό, που αναφέρει ο Ρήγας Φεραίος στη Χάρτα του, είχε χαραγμένο στη μία πλευρά κάβουρα και στην άλλη ένα ψάρι, συμβολίζοντας το θαλάσσιο πλούτο της περιοχής. Ο Στέφανος Βυζάντιος αναφέρεται στα μεταλλεία χαλκού κοντά στην Αιδηψό και στο περίφημο «αιδηψικόν ξίφος». Ο ιστορικός Πλούταρχος (50 – 125 μ.Χ.) περιγράφει την κοινωνική ζωή που είχε αναπτυχθεί στην περιοχή, την ευχάριστη διαμονή στην πόλη και τις διασκεδάσεις τις, και τη λαμπρή διατροφή με τα άφθονα ψάρια και τα πτηνά της. Ο ιστορικός αναφέρει ακόμα ότι η Αιδηψός επί τέσσερις και πλέον αιώνες, από τον βασιλιά της Μακεδονίας Αντίγονο μέχρι τους Ρωμαίους αυτοκράτορες Γέτα και Γορδιανό γνώρισε μεγάλη ακμή.

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση της περιοχής, η Λειψώ (αρχαίο όνομα της Αιδηψού) δεν ήταν παρά τα βιβλικά Σόδομα και Γόμορα, η πόλη της αμαρτίας, εξαιτίας της αμαρτωλής ζωής που περνούσαν οι επισκέπτες εκεί, παραδίδεται ακόμα και η καταστροφή τους, μετά το αναποδογύρισμα και το βούλιαγμα της γης, καθώς και η μετέπειτα εμφάνιση των θερμών νερών. Η ίδια παράδοση λέει πως από τη βιβλική καταστροφή σώθηκε μόνο μια γυναίκα, η Ζαχάραινα ή Αγαθοσύνη, μαζί με τη γουρούνα της και τα γουρουνόπουλά της, τη μόνη της περιουσία, παράκουσε όμως τη θεία εντολή να μη γυρίσει να δει τα γεγονότα και τιμωρήθηκε με μαρμάρωμα στη θέση, που παρέμεινε ως τοπωνύμιο πάνω από το νεκροταφείο της Αιδηψού. Άλλη παράδοση, ταυτίζει, τέλος, την Αιδηψό με τη Βαβέλ.

Προϊστορικοί χρόνοι

Η κατοίκηση στην περιοχή της Αιδηψού άρχισε αιώνες πριν την εγκατάσταση γύρω από τις θερμές πηγές και την ανάδειξη της περιοχής για υδροθεραπεία. Στο ύψωμα Κουμπί, δύο χιλιόμετρα βόρεια των Λουτρών Αιδηψού, έχει ανακαλυφθεί κεραμική της αρχαιότερης νεολιθικής περιόδου και η ύπαρξη οικισμού της μεσοελλαδικής περιόδου, η κατοίκηση του οποίου ήταν συνεχής τουλάχιστον μέχρι τους πρώτους μυκηναϊκούς χρόνους. Νεολιθικοί οικισμοί διαπιστώθηκαν στην περιοχή των Γιάλτρων και στο Καστέλι Γιάλτρων. Εγκατάσταση των πρωτοελλαδικών χρόνων έχει διαπιστωθεί δυτικά του Αγιόκαμπου, στον λόφο Βίγλα ή Αλμυρή.

Ιστορικοί χρόνοι

Στην παραλία τους, δίπλα στο σημείο που αναβλύζουν σήμερα οι πηγές, είναι ορατοί τοίχοι κτιρίων των ρωμαϊκών χρόνων.Κατά τους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους και κατά το μεγαλύτερο μέρος των ρωμαϊκών χρόνων, η Αιδηψός δεν αποτελούσε ξεχωριστό δήμο. Η μεγάλη ακμή της τοποθετείται χρονικά στην εποχή της ρωμαιοκρατίας. Κατά τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους, η πόλη είχε επεκταθεί βόρεια του Θερμοποτάμου, ενός χειμάρρου που έχει καλυφθεί σήμερα από την ομώνυμη οδό. Από τα τέλη του 3ου ή τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ., η Αιδηψός αποτέλεσε ξεχωριστό δήμο. Η τελευταία περίοδος ακμής τοποθετείται στους 5ο και 6ο αιώνα μ.Χ. στα χρόνια των αυτοκρατόρων Θεοδοσίου και Ιουστινιανού. Εξαιτίας της φήμης της περιοχής ήταν πολλοί αυτοί που συνέρρεαν για λουτροθεραπεία, έτσι ώστε από εκείνη κιόλας την εποχή ζητούσαν από τους επισκέπτες να καταβάλουν τέλος διαμονής. Η περιοχή έζησε τη μεγάλη της ακμή κυρίως κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους, ιδιαίτερα τον 2ο μ.Χ. αιώνα. Ο ιστορικός Πλούταρχος αναφέρει ότι η Αιδηψός ήταν ένας χώρος, όπου συναντιόνταν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να κάνουν λουτρά, να ξεκουραστούν, να συζητήσουν και να διασκεδάσουν. Χρήση των λουτρών έκανε ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας. Σύμφωνα με τον ιστορικό Πλούταρχο, όταν ο Σύλλας αντιμετώπιζε πρόβλημα υγείας ερχόταν στα Λουτρά. Σήμερα σώζονται ερείπια λουτρών, που φέρουν την ονομασία «Λουτρά του Σύλλα». Την Αιδηψό επισκέφτηκαν ακόμα οι αυτοκράτορες Αδριανός, Μάρκος, Αυρήλιος Σεπτίμιος, Σεβήρος, Περτίνος με την αυτοκράτειρα Ιουλία Δόβνα. Στην πόλη βρέθηκαν βάθρα ανδριάντων του Μέγα Κωνσταντίνου του Βυζαντίου και του αυτοκράτορα Θεοδόσιου. Με την πλήρη επικράτηση του Χριστιανισμού, άρχισε να εγκαταλείπεται η λουτροθεραπεία που είχε συνδεθεί με τα ρωμαϊκά ήθη και αποτελούσε ειδωλολατρική συνήθεια. Ο πληθυσμός συγκεντρώθηκε στην ενδοχώρα, στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής, κοντά στο σημερινό οικισμό της Αιδηψού, όχι μόνο για να αποφύγει τον τόπο της ακολασίας αλλά και τις επιδρομές των Σλάβων, των Αράβων και των πειρατών.

Μεσαιωνικοί χρόνοι

Από τον 8ο μ.Χ. αιώνα, η Αιδηψός ήταν έδρα επισκοπής. Τον 10ο αιώνα υπήρχε ανατολικά των Λουτρών, κοντά στη σημερινή περιοχή Πλατάνια, μονή του Αγίου Γεωργίου, γνωστή ως «της Θέρμας». Κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας την περιοχή κυβερνούσε τριτημόριος ή εκτημόριος βαρώνος. Κατά το διάστημα 1383-1410 αναφέρεται ως κυρά της Αιδηψού και των Λιχάδων ή Πετρονέλλα Τόκκο. Παρά τη ρητή υπόσχεση που είχε δώσει ο Σουλτάνος να μην ενοχληθούν οι βενετσιάνικες αποικίες, γύρω στα 1414-1415, τουρκικά πλοία με άτακτα πληρώματα κατέλαβαν και κατέστρεψαν την Αιδηψό καθώς και όλη την περιοχή. Φεύγοντας πήραν μαζί τους και πολλούς σκλάβους. Οι εναπομείναντες κάτοικοι μετοίκησαν στο σημερινό οικισμό της Αιδηψού. Η περιοχή υπέκυψε στους Οθωμανούς μετά την άλωση της Χαλκίδας, το 1470, χωρίς να πολεμήσει.

Νεότερα χρόνια

Οι κάτοικοι που ήθελαν να κάνουν τα λουτρά τους έστηναν καταλύματα στο συνοικισμό Πλατάνια των Λουτρών Αιδηψού, όπου υπήρχαν πηγές. Από το 1842 ο δήμος Αιδηψίων εισέπραττε λουτρικά δικαιώματα από τους λουόμενους και συνεστήθησαν παραπήγματα. Από το έτος 1875 με πρωτοβουλία του τότε Αρχιεπισκόπου Ευβοίας Καμπάνη, ανεγέρθηκε ο πρώτος οικίσκος και στη συνέχεια και άλλοι, φτάνοντας μέχρι την ανέγερση ξενοδοχείων.Το τουριστικό πρόσωπο των Λουτρών Αιδηψού είναι πλέον γεγονός. Επώνυμοι εφοπλιστές, βιομήχανοι, πολιτικοί και καλλιτέχνες τα επισκέπτονται. Εδώ πέρασαν στιγμές ξεκούρασης ο Ελευθέριος Βενιζέλος, η Μαρίκα Κοτοπούλη, ο Κωστής Παλαμάς και πολλοί άλλοι.Στις 16 και 18 Απριλίου του 1941, γερμανικά στούκας βομβάρδισαν ευβοϊκές πόλεις, ανάμεσά τους και τα Λουτρά Αιδηψού. Τα χρόνια της γερμανικής κατοχής ήρθαν και τα σύννεφα του πολέμου που σκέπασαν όλη την Ελλάδα κάλυψαν και την περιοχή της Αιδηψό. Η περιοχή στάθηκε τυχερή, μια και ο κατοχικός στρατός χρησιμοποίησε τα ξενοδοχειακά της καταλύματα για την υποδοχή τραυματιών, με αποτέλεσμα να γλιτώσει ακόμη μια καταστροφή.Τα Λουτρά της Αιδηψού με τη λήξη του πολέμου γίνονται και πάλι τόπος έλξης χιλιάδων επισκεπτών, όχι μόνο από την Ελλάδα, αλλά και από τη μακρινή ακμάζουσα Αίγυπτο και Κύπρο, όπως επίσης και από την Ευρώπη και Αμερική. Πολλοί άνθρωποι της πολιτικής, της τέχνης και του πλούτου, όπως ο Τσώρτσιλ, ο Ωνάσης, η Γκρέτα Γκάρμπο, η Μαρία Κάλλας και άλλοι, περνούν ώρες διαμονής και διασκέδασης, ενώ ο λογοτέχνης Μενέλαος Λουντέμης διανύει την εφηβεία του εργαζόμενος στην περιοχή, και γράφοντας το έργο του «Καληνύχτα Ζωή».

Στο τέλος του 19ου αιώνα το ανεξάρτητο Ελληνικό κράτος ξεκινά την πορεία ανασυγκρότησής του και φυσικά την ίδια πορεία ακολουθούν και τα Λουτρά της Αιδηψού. Το ρυμοτομικό σχέδιο της καινούριας πόλης ανατέθηκε σε Βαυαρούς επιστήμονες και έγινε με πρωτοβουλία της Βασίλισσας Όλγας, σύμφωνα με τα σύγχρονα πρότυπα και το πρώτο Ελληνικό δείγμα πολεοδόμησης, που ήταν η γειτονική της Λουτρόπολης πόλη των Ωρεών, που είχε αναλάβει η προκάτοχός της, Βασίλισσα Αμαλία. Η Βασίλισσα Όλγα σύζυγος του Βασιλιά Γεώργιου του Α΄ είχε ιδιαίτερη αδυναμία στην πόλη, όπου και ίδρυσε το ομώνυμό της ορφανοτροφείο εκείνη την εποχή, φιλοξενήθηκε δε το 1907 για κάποιο χρονικό διάστημα στο ξενοδοχείο «Θερμαί Σύλλα». Η τουριστική ανασυγκρότηση αρχίζει ουσιαστικά το 1896 όταν ο μεγαλοϊδιοκτήτης Ερρίκος Τομπάζης κτίζει το πρώτο σύγχρονο ξενοδοχειακό συγκρότημα, το «Θερμαί Σύλλα

Πηγές: wikipedia , goevia.com, Σύλλογος ξενοδόχων Λουτρών Αιδηψού(www.visitedipsos.gr)